Հրաբխային լեռնավահանների և սարավանդների մարզԱյս մարզը ձգվում է հանրապետության կենտրոնական մասով` հյուսիսի արևմուտքից հարավ արևելք: Մարզում լեռներն ու սարավանդները ավելի երիտասարդ են, բարձրադիր, մեղմաթեք,գրեթե անտառազուրկ,բնութագրվում են գետային ցանցի նոսրությամբ:Կազմված է երկու ենթամարզից ` Աշոցք - Ջավախքի և Արագած ՍյունիքիԱշոցք - Ջավախքի ենթամարզ -Այս ենթամարզում են ընդգրկված Եղնախաղի և Ջավախքի լեռնավահանները, դրանց միջև ընկած Աշոցքի սարահարթը, վերին Ախուրյանի գոգովորությունը, Լոռվա դաշտը: Եղնախաղի լեռները ձգվում են Հայ-Թուքական պետական սահմանով միջօրեականի ուղղությամբ: Ջավախքի լեռները նույնպես ձգվում են միջօրեականի ուղղությամբ` Հայ - Վրացական պետական սահմանի ուղղությամբ Ջավախքի բարձր գագաթը Աչքասարն է: Աշոցքի սարահարթը գտնվում է 1800-2000մ բարձրության վրա:Հանրապետության տարածքում ամենաընդարձակը Շիրակի դաշտն է ` 400 քառ.կմ, 1400- 1600մ բբ: Արագած Սյունիքի ենթամարզ - ենթամարզի խոշոր լեռնագրական միավորներն են Արագածի, Գեղամա, Վարդենիսի, Սյունիքի լեռնավահանները, Շիրակի դաշտը, Թալինի, Կարմրաշենի, Ապարանի, Եղվարդի, Կոտայքի, Եռաբլրի, Գորիսի սարավանդները, Արմաղանի, Հատիսի, Արայի լեռան կոնաձև բարձրացումները: Արագած լեռնավահանի առավելագույն բարձրությունը կազմում է 4090 մ: Այն նախկինում ծածկված է եղել սառցադաշտերով: Արագածից հարավ - արևելք` Քասախ և Հրազդան գետերի միջին հոսանքում տարածվում է Եղվարդի սարահարթը, որից հյուսիս Արայի լեռան կոնն է:
Գեղամա լեռնավահանը գտնվում է Սևանա լճից արևմուտք,միջօրեականի ուղղությամբ մոտ 70 կմ երկարությամբ: Լեռնավահանի բարձր գագաթը Աժդահակն է` 3598մ բարձրությամբ: Գեղամա լեռնավահանի արևմտյան լանջերի և Հրազդան գետի հովտի միջև տարածվում է Կոտայքի սարավանդը, որտեղ էլ բարձրանում է Հատիս հանգած կոնը: Վարդենիս լեռնավահանը տարածվում է Սևանա լճից հարավ, Գեղամա լեռներին գրեթե ուղղահայաց: Լեռնավահանի բարձր գագաթը Վարդենիս հրաբխային կոնն է`3522մ: Վարդենիսի լեռնավահանը դեպի արևելք ձուլվում է Սյունիքի լեռնավահանին: Այստեղ վեր են խոյանում Ծղուկ(3582) և Մեծ Իշխանասար(3552) հրաբխային կոները: Հանրապետության տարածքում ամենաընդարձակը Շիրակի դաշտն է ` 400 քառ.կմ, 1400- 1600մ բբ:
Միջինարաքսյան գոգավորությունԱյս մարզը բաժանվում է երկու ենթամարզի` Արաքսյան գոգովորություն և Նախիջևանի գոգովորության(Իրանա-Ադրբեջանական սահմանամերձ գոտի): Սակայն Արարատյան գոգովորության աջակողմյան մասն ընկած է Թուրքիայի տարածքում և միայն ձախակողմյա հարթավայրը ձգվում է Արաքս և Ախուրյան գետերի միախառնման տեղամասից մինչև «Գայլի դրունքը»: Այդ գոգավորությունը մինչև 800-1000մ բարձրության վրա տարածվում է Արարատյան դաշտը:Որ հանրապետությունում ամենաընդարձակն է:
| 